Thị trường hoa Tết - Đoạn trường ai có qua cầu mới hay !

Tôi từng là người đi bán hoa tết trong những năm đầu tiên vào Sài Gòn sinh sống. Khi ấy dù mới ra đời lập thân nhưng tôi là người may mắn, sau khi đặt chân đến mảnh đất này vài tháng là đã kiếm được một công việc làm ổn định. Và cũng chẳng bao lâu tôi mua được một căn nhà nhỏ ngay tại trung tâm quận 1. Còn chuyện đi bán hoa tết của tôi cũng là ngẫu nhiên, do trong lúc trà dư tửu hậu có ông bạn thân rủ rê hùn vốn ….làm thêm. Đối với công việc mới mẻ này, do tuổi còn trẻ lại độc thân, tôi rất muốn trải nghiệm thứ cảm giác xa nhà ngày áp tết, chứ chưa hy vọng tiền lời hoặc có thể hòa vốn cũng mừng. Ấy vậy mà năm nào tôi cũng được nhiều người khen là “cao thủ số 1” trong nghề bán hoa tàn, hoa dở thật vui…. Còn nữa, tuy chỉ “làm chơi nhưng ăn thiệt”, nên năm nào tôi cũng kiếm được một số tiền kha khá, dư “bù” vào số tài khoản đã bỏ ra mua ……vé máy bay về quê và ăn tiêu "xả láng" trong những ngày tết như…..Việt Kiều về nước. Là dân nhà quê ra tỉnh chính hiệu, với tôi cách đây hơn 20 năm được đi máy bay ra vào Sài Gòn – Đà Nẵng trong dịp tết quả thật là quá...oánh (!?). Heee.

Có người nói “cuộc sống của con chuột tùy thuộc vào con mèo”. Còn người bán hoa tết có về nhà trước giao thừa hay không là tùy thuộc vào... người mua hoa. Người bán hoa ngày tết có nhiều thành phần, đa số thuộc dân chuyên nghiệp trồng hoa và bán hoa tết hàng năm. Nhưng cũng không ít người công chức như tôi hoặc nhiều người làm ngành nghề khác, tranh thủ khoảng thời gian nghỉ tết làm thêm. Người bán hoa tết dù là ai đi chăng nữa cũng đều có cùng chung một tâm trạng, một nổi niềm "không chỉ riêng ai". Tất cả vừa mong có được nhiều đồng lời để trang trải trong những ngày vui tết, lại vừa muốn bán nhanh hết hoa và về nhà sớm trong đêm 30 để thắp lên bàn thờ gia tiên một nén nhang mừng năm mới!. Bán hoa tết là công việc vô cùng cực nhọc, đêm phải nằm ngoài sương, ngoài gió trông hoa, còn ngày tâm trạng luôn phập phồng, hồi hộp như sắp bị ...hành hình. 

Thời tuổi trẻ đã qua, nhưng tôi đã có trong đời mình những ngày, những niềm vui trong công việc bán hoa cận tết như một kỷ niệm đẹp không phai. Vậy nên khi đã có những ngày “Con cá trong lờ đỏ lơ con mắt” nên tôi rất rõ “đoạn trường ai có qua cầu mới hay” của nghề buôn bán hoa tết.

Nhớ lần đầu chuẩn bị xuống Sa Đéc, Long Xuyên để mua hoa về bán tết, tuy đã chuẩn bị tâm lý vững vàng, nhưng tôi vẫn có những đêm trước cứ trằn trọc suy nghĩ vẫn vơ:  "Có khi nào công sức, tiền bạc bỏ ra rồi sẽ “lỗ chỏng gọng”?. Tôi sinh ra ở vùng quê miền Trung, rồi lớn lên theo năm tháng cũng chỉ phụ giúp cha mẹ làm ruộng, tỉa lúa trồng khoai và đi học, nên “Việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy, tay vốn làm quen”, nhưng chuyện buôn bán hoa xứ người lại “mắt chưa từng ngó..”....

Biết chừng tôi hơi hoang mang, ông bạn thân tôi liền phán: "Buôn bán là phải…..liều và nghề bán hoa tết còn phải …..liều hơn, bởi nó chứa đựng nhiều điều rủi ro và phi logic, như “hoa đẹp bán rẻ, hoa xấu bán đắt”. Ông bạn ấy còn khuyên tôi, hãy chấp nhận cái luật chơi tréo ngeo của nghề bán hoa tết để bắt tay vào việc. Người ta thường nói: “Học thầy không tày học bạn”, và trong bài học đầu tiên của công việc bán hoa ngày tết, ông bạn tôi còn chỉ giáo, nghề này phải phán đoán thật nhanh “đối tượng” để biết sở thích người mua, sau đó mới tính đến khả năng giao tiếp trong đó có cả khả năng “dụ khị”. Có thời điểm còn phải không nghĩ đến đồng lời mà xoay xở, giải quyết “trôi” nhanh những mớ hàng tồn đọng, khi ấy mới gọi là….thắng lợi của người bán hoa.

Qua một vài năm bán hoa tết “văn nghệ”, tôi mới rút ra một điều là hoa những ngày tết không năm nào có một mức giá chuẩn hay nói cách khác một cái chuẩn tương đối cũng không. Người bán muốn ra giá bao nhiêu là…tùy nghi, còn người muốn mua bấy nhiêu là…tùy thích. Ấy vậy nên nhiều người thường nghĩ, nghề bán hoa tết rất …ngon ăn (!?).

Thị trường hoa tết dường như năm nào cũng “bất định”, nơi đây giá đắt, nhưng nơi kia chỉ cách năm ba km giá cả lại vô cùng rẻ mạc như cho không, biếu không. Bởi vậy nên có người gọi đây là thị trường “đỏng đảnh, sáng mưa chiều nắng, sợi nhớ sợi thương”. Hay nói đúng hơn sức mua mặc hàng này hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu, sở thích, cả những buồn vui bất chợt của người tiêu dùng. Hoa đối với ngày tết, ngày xuân kể ra ai cũng cần, cũng có nhu cầu mua sắm, hơn cần mua một thùng bia hay chai rượu, nhưng không cần đến mức như …cơm gạo. Điều đó có nghĩa, mọi người mua hoa phụ thuộc vào hầu bao của mình: người làm ăn khấm khá thì chậu hoa này xinh và lớn hay cây mai kia đẹp và lâu năm. Nhưng người khó khăn lại chỉ cần vài cây vạn thọ nhỏ chưng trước nhà là cũng đủ....vui xuân, thậm chí là không cũng đặng. Còn sở thích?. Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào trào lưu từng năm, như năm trước người ta thích loại hoa này, nhưng năm nay người người lại là loài hoa khác, đó cũng là sự vui buồn của thượng đế. Bởi vậy người trong nghề bán hoa tết, họ không lấy kinh nghiệm thị trường năm trước để giúp cho việc mua bán năm sau. Nói tóm lại nghề bán hoa tết không có quy luật nào cả, có khi còn phải phụ thuộc vào thời tiết, như gặp thời tiết khác thường hoa nở rộ sớm trước nhiều ngày là coi như …. toi.

Người ta nói thương trường là chiến trường, kẻ thắng cũng nhiều và người thua không ít. Đa phần những “người thắng” thường có kỹ năng bán hoa. Nhưng kỹ năng này luôn khác những kỹ năng bán những món hàng khác. Đó là ngoài cái tài “khóe ăn khóe nói”, người bán hoa còn phải nhẫn nại và tươi tỉnh…..như hoa và phán đoán thị trường chính xác. Ví dụ ế là phải giảm giá nhanh, hoặc hàng đang “hút”, phải kịp thời …tăng giá !!.

Qua những lần bán hoa tết đã cho tôi kinh nghiệm, tâm lý người mua thường bị chi phối …..bởi đám đông. Như đã có lần, chỉ còn 2 ngày nữa là "năm hết tết đến", nhưng nhiều vựa hoa đang phải “đứng bánh” phất phơ trong gió. Trong “cái khó, ló cái khôn”, họ thường “bấm bụng” bán rẻ đôi chậu hoa cho một vài “thượng đế” vô tình lạc vào vườn hoa trong cách gọi bán “mở hàng” lấy hên, chứ không bán giá này. Lại nữa họ phải "dùng chiêu" kéo dài thời gian cho khách hàng lựa chọn. Còn tâm lý của người đi mua, họ thường đứng lại để hỏi thăm trước giá cả đặng mua, tất nhiên sẽ kéo theo người này người nọ, cho đến khi trong vựa "ăm ắp" cả người và hoa. Đến lúc này, kỹ năng “phản ứng nhanh 113” được tung ra để giải quyết chuyện bán mua, như giá sẽ được tăng lên gấp bội. Và trong những “cái bẫy” được giăng ra như thế đều luôn luôn thắng chắc. Người bán nói bao nhiêu là khách hàng sẽ móc hầu bao bấy nhiêu, mặc cả giá cũng là điều lấy lệ, bởi ai cũng sợ chậu hoa mình đã ưng ý, buông ra là có người lấy ngay. Kinh nghiệm này là bài học vỡ lòng dành cho những người bán hoa tết và trong thực tế tôi cũng có vài lần chỉ một giờ đồng hồ đã giải quyết gần hết số hoa tồn đọng trong nhiều ngày.

Còn người trồng hoa, thực tế qua vài năm về miền Tây để mua hoa về bán tết, tôi nhận thấy, dù biết hoa đầu mùa có giá cao, nhưng không có một nhà vườn nào ôm hết số hoa của mình trồng..... bán lẻ. Có người phải chấp nhận bán với giá “bán buôn” cho thương lái 50% số cây đang trồng trong vườn khi mới vừa nở nụ. Bán cho thương lái như thế này còn gọi là … “bán lúa non”, do người trồng hoa cũng muốn lấy lại chắc trước một phần chi phí bỏ ra, bởi thị trường hoa tết luôn có “5 ăn, 5 thua”. Số còn lại họ đợi đến “giờ cao điểm” mới bán tiếp cho thương lái, sau đó mới "để dành"... bán lẻ. Tính toán thị trường chi li vậy, nhưng qua thực tế  nhiều năm có không ít người trồng hoa đến những ngày cận tết phải huy động nhân lực “ôm hoa chạy chợ”, còn thương lái cũng phải rơi vào cảnh “tính một đàng, quàng một nẻo” dẫn đến ..."chết tươi". Bởi thị trường hoa tết biến động nhanh như trở bàn tay, chỉ cần nửa giờ đồng hồ là có thể chuyển ế thành đắt hay chuyển thắng thành bại, hoặc sức mua chỉ còn một nửa cũng là chuyện thường tình. Và thực tế có nhiều năm gần giờ giao thừa, không ít người bán hoa đã phải “bỏ của chạy lấy người” để cho người công nhân lao công dọn dẹp vệ sinh đón chào năm mới.

Ngày hết, tết đã đến, xuân đang về gần làm cho mọi người cảm thấy gần gũi với cây cỏ. Tôi mạo muội viết vài dòng lan man trong nhiều điều bất luận về hoa ngày tết và đây cũng là bài viết …. “Tất niên”. Tết là những ngày đặc biệt trong năm, mọi người đều có thể chọn cho mình những chậu hoa theo ý thích. Mùa xuân đến rồi đó, chúc mọi người đều chọn được những chậu, những bình hoa đẹp, ưng ý và giá cả phải chăng. 

CHÚC MỪNG NĂM MỚI!

Andi Nguyễn Ánh Nhật