Viết là người QUÂN TỬ

Trong cuộc sống đôi lúc chúng ta buồn thật nhiều trước một sự thật phủ phàng…. Đó là khi những nỗ lực, những cố gắng của ta không những được ai suy nghĩ mà ngược lại chính điều ấy đã mang thêm cho ta nhiều thiệt thòi và hệ lụy, “tiềng vào , tiếng ra”. Những lúc ấy, ai cũng tưởng chừng như mình không thể chịu đựng và vượt qua. Nhưng nếu ta biết học cách chấp nhận là có thể, đấy một phương thuốc đầu tiên để đạp qua mọi điều mà nghịch lý cuộc sống mang lại.

Cuộc sống vốn luôn có những nghịch lý, đó như những điều tự nhiên vốn có, nên ta cũng cần biết học cách để sống chung với những điều vậy, rồi ta sẽ thấy cuộc sống này tươi đẹp hơn, không có điều gì hệ trọng. Thử hỏi, nếu không có “những điều xảy ra” từ những nghịch lý ấy, thì làm sao biết được những cái  “đích thực” xung quanh ta, xưa nay đang còn tìm ẩn ….?

Tôi triết lý chuyện đời lang mang không ai hiểu, chắc chỉ một mình tôi hiểu !?. Đó là cái thực của người viết, tâm trạng của chính mình đôi khi bâng quơ là vậy. Không có điều gì hết, viết Blog, viết cho mình hay viết được đều là người quân tử…. thế thôi.!

 Ông bạn Già của tôi NGUYỄN TRUNG - Hội viên hội văn học nghệ thuật Tỉnh BÌNH THUẬN. Đích thực là một ...quân tử (Ảnh Andi)

Đã có không ít con người từ thực tại bước vào trong trang sách. Có người thành biểu tượng cho đời sống tinh thần của một thế hệ như Paven Corsaghin trong “Thép đã tôi thế đấy” của Nikolai A. Ostrovsky. Một nhân vật tôi đã đọc từ lúc học lớp 5 và sau này lớn lên tôi học ở văn học lớp 12. Thời gian đã lâu, tôi chưa có thời gian đọc lại, nhưng khi nghĩ về Paven Cossaghin làm tôi cứ nghĩ về một vẻ đẹp của con người thời đại ấy với câu :” Cái quý nhất của con người ta là sự sống. Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình, để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời….”.

Nhưng ngày nay sao có ít bóng dáng quân tử trong cuộc sống và trong văn chương nhỉ ? Hay bởi cuộc sống thực tại không sản sinh ra những người quân tử mà đa phần người đời đã thấy “ Thạch Sanh thì ít. Lý Thông thì nhiều!”.

Khổng Tử từng nói : “Hoa lan mọc trong rừng, tỏa hương thơm ngay cả khi không có ai xung quanh thưởng thức..”. Đó là người luôn hiểu chân nghĩa của cuộc đời. Dù trong hoàn cảnh nào họ cũng luôn tôn trọng các chuẩn mực đạo đức trong việc làm và kiểm soát bản thân theo lời dạy của các bậc hiền nhân. Bất cứ nơi nào họ đến, họ đều lan tỏa lòng tốt và ảnh hưởng đến những người họ tiếp xúc

Trong “Luận ngữ” và “Khổng Tử gia ngữ” có nhiều câu chuyện về Khổng Tử. Chẳng hạn, có một lần Nhan Hồi hỏi thầy của mình Khổng Tử : “Lời nói của phường tiếu nhân có những điểm nào chung? Là người quân tử cần phải hiểu cho rõ” .Khổng Tử đáp: “Một người quân tử nói bằng hành động. Trong tất cả lời nói và việc làm, người ấy đều thực hiện theo những chuẩn mực mà thánh nhân đã dạy. Một kẻ tiểu nhân chỉ giỏi nói miệng mà thôi. Kẻ ấy chỉ giỏi đòi hỏi và tìm lỗi của người khác, trong khi lại chẳng đóng góp gì. Một người quân tử đối nhân xử thế bằng sự chân thành. Khi nhìn thấy bạn bè của mình vi phạm đạo đức, người đó sẽ cảnh báo những hậu quả mà bạn mình phải gánh chịu và khuyên bạn hành động theo lương tâm. Lời nói của họ là phát xuất từ trong tâm bởi vì họ thực sự quan tâm đến hạnh phúc của người khác. Kết quả là tình bạn sẽ ngày càng sâu sắc hơn. Kẻ tiểu nhân thì lại thường kết thành bè đảng để gây rối. Tuy nhiên, chúng không thể không đổ lỗi và đâm sau lưng nhau” . Khổng Tử cũng giảng: “Quân tử nghĩ về đức hạnh, tiểu nhân truy cầu hưởng thụ. Quân tử nghĩ về đạo lý; tiểu nhân truy cầu những đặc ân mà hắn có thể kiếm được”

Đó là chuyện của ngày xưa, chuyện bên xứ Tàu, hể nhắc đến “quân tử” người Việt Nam ta chỉ nói đến “Quân tử Tàu”? Có phải bên Tàu kia người ta đông dân nên sinh ra nhiều quân tử? Không cần suy nghĩ về điều ấy cho nhọc công! Với người Việt chúng ta, theo thiển nghĩ của riêng tôi còn một dạng quân tử khác là thấy người giàu không khen, thấy người nghèo không khinh, thấy người khác thông minh không tìm cách để loại! Ích kỷ hẹp hoài không bao giờ là bạn của quân tử được.

Đoạn viết trên có lẽ tôi đã bám vào đám nhựa đường triết lý chữ nghĩa rắc rối khó tiếp cận thời đại Digital hiện nay. Thời đại mà cuộc sống luôn là một … “chiến trường đua chen”, lắm lúc con người nhỏ bé lại trong dòng đời luôn tuôn chảy đến lúc nào chẳng hay !?.

Thôi, tôi xin nói chuyện quân tử của người cầm bút và văn chương chút xíu trong đời thường đang diển ra. Người cầm bút làm một quân tử! Có nghĩa rằng tôi không nói đến những người có thể sống bằng nghề cầm bút như Mạc Ngôn, Haruki Murakami, J.K.Roling v.v.v, hay một nhà văn giỏi của Việt Nam như Nguyễn Nhật Ánh chẳng hạn…Còn tất cả ở Việt Nam ít có người sống bằng nghề văn chương. Thực tế hàng năm, chúng ta đã chứng kiến con em mình thường chọn ngành nghề cho tương lai, thi khối C (Văn, Sử, Địa) thường thường số lượng sẽ tuyển nhiều hơn đối tượng dự thi (!?).

Nước Việt có một ngàn năm văn hiến và kẻ sĩ nước ta không bao giờ là ít, nhưng trong đời sống văn hóa viết số người viết hình như ít hẳn đi. Lẽ nào xã hội ngày nay không có gì để viết? Hay cuộc sống bi cực quá mà cái đẹp cũng như cái bi, cái hài cũng chẳng quan tâm, mà cốt lõi chỉ quan tâm cho cuộc sống chính mình (!?)

Bởi vậy tôi muốn nói rằng, người viết cho thời đại hôm nay là một quân tử. Trước hết họ phải hiểu “cơm áo không đùa với khách thơ”, bỏ đi cái hơn ,cái thiệt của cuộc đời mà cầm bút bằng nội tâm hơn là đời thực, bằng lương tâm hơn là nhuận bút. Cuối cùng, họ cũng cần có tư tưởng : “Mặc kệ giàu nghèo, chức quan đều có số!”. Cha ông của những con người ấy chỉ dạy họ chữa được cái bệnh chứ có bao giờ dạy họ chữa cái mệnh cầm bút của họ đâu! Một tư tưởng của AQ chính truyện của Lỗ Tấn thường họ lấy làm cây kim chỉ nam, lấy làm chân lý sống mặc kệ, thiên về vô tri, lấy phép lợi tinh thần để sống trong cuộc đời và trong cả văn chương. 

Tôi biết sống với văn chương, với câu chữ đâu phải là chuyện dể. Họ đã làm việc hết mình, có khi lao tâm khổ tứ nhíu mày nghĩ ra hoặc có khi phải tĩnh tâm để sàng lọc trau chuốt văn chương, mới nhìn thấy cái cần viết và cần mô tả. Còn được gì không? Họ là quân tử mà, ngày nay không trình làng thì còn ngày kia, lo gì họ đọc, miễn đừng bỏ phí thời gian. Tất cả không có gì! Không có gì ngoài những gì họ viết trên trang giấy là …của họ và khen chê, chích ngoáy là điều không thể ai có được điều diễm phúc ấy như người quân tử cầm bút.

Nhưng có một điều chắc chằn rằng, người đọc sẽ rất ít còn nhiều cơ hội đọc được một áng văn hay, hay là một câu truyện dịch, một truyện ngắn nhỏ hay một vài cảm nhận thô mộc mà lắng sâu….. để cảm thụ, phê phán hay khích bác nếu không đưa ra được một lời giải hữu hiệu để chắp cánh. Và quân tử  cũng đành phải chọn và biết làm gì với  câu “To be or not to be!’’của Hamlet trong Shakespeare. Tất nhiên diễn đàn nào cũng sẽ héo hon…...

Andi Nguyễn Ánh Nhật