THỬ BÀN VỀ CHỦ NGHĨA LÃNG MẠN.

Khi đề cập đến sự lãng mạn, có người cho rằng anh này, cô kia lãng mạn vì họ đã vướng vào chuyện yêu đương. Một tay blogger kia được gọi là lãng mạn thì có người cho rằng vì ông ta nằm mơ... thấy ma. Quả thật nói đến lãng mạn là bất luận. 

Tôi có một người chị khá thân đang sinh sống ở Pháp, khi mọi người vào blog của chị đều cho rằng chị ấy khá lãng mạn vì blog của chị đa phần là những tấm ảnh đẹp của thiên nhiên và động vật chim chóc trong những chuyến ngao du của chị .v.v.v. Điều đó có nghĩa rằng sự lãng mạn ấy do chị rất yêu cuộc sống thiên nhiên và thường xuyên lắng nghe tiếng chim hót. Và tôi cũng có một anh bạn MCT là luật sư ở Hà Tĩnh, tôi nghĩ anh ta là người lãng mạn vì anh luôn để tâm hồn lắng nghe tiếng nói của tôn giáo. Vậy lãng mạn là gì?

CỘI NGUỒN CỦA LÃNG MẠN

Trước hết phải khẳng định chữ lãng mạn được bắt nguồn từ văn học Châu Âu. Trong cuốn sách: "Khái luận nghiên cứu văn học Pháp" của Pierre Goerges Castex có ghi: "Từ ngữ lãng mạn được phổ dụng nhưng thật khó mà định nghĩa. Cho đến cuối thế kỷ 18, dưới ảnh hưởng của danh từ Anh ngữ Romantic, chữ lãng mạn thích dụng vào những điểm mà cái đẹp diễm lệ và hoang vu được diễn tả bởi những tiểu thuyết có tính chất thời trang. Vào đầu thế kỷ 19, dưới ảnh hưởng của Đức ngữ Romantisch, lãng mạn là tên gọi của khuynh hướng văn học có vẻ đối nghịch với khuynh hướng cổ điển: coi thường những quy luật tôn thờ sự tưởng tượng và tình cảm. Tới năm 1830, phần đông những nhà văn Pháp tự xưng là những người thuộc trường phái lãng mạn, nhưng mỗi người tạo cho danh từ này một sắc thái thích nghi với cá tính độc đáo nhất của mình". 

Còn trong cuốn sách "Lịch sử văn học Anh Quốc", nói đến lãng mạn người ta có ghi: "Romance, chữ gốc là do từ ngữ bình dân La tinh Romannicus dùng để gọi một thổ ngữ xuất phát từ tiếng La tinh do quân sĩ La Mã, dân bị trị ở Gaul cùng nhiều xứ phía Tây của đế quốc La Mã dùng. Từ hình dạng từ ngữ này trong câu Scribere romanice, người ta có từ roman. Về sau chữ roman được dùng để chỉ một loại truyện, như truyện về vua Arthur, đặc biệt có tính chất giả tưởng, tưởng tượng, kỳ lạ, kỳ diệu. Và từ chữ này, Anh ngữ mới có chữ romance. Đã có thời chữ romance được dùng như một tính từ để chỉ cho đặc tính vừa kể. Cho mãi đến thế kỷ 17, tính từ romantic mới xuất hiện trong tiếng Anh. Thời đó từ này được dùng theo nghĩa không đứng đắn, ám chỉ một người tưởng tượng điều không có trong thực tế. Đến thế kỷ 18, chữ romantic chữ romantic được dùng để chỉ ba trạng thái tâm hồn hoặc thái độ sống: Tình yêu thiên nhiên, nỗi buồn cá nhân và cảm xúc đam mê"

Còn chữ "lãng mạn" trong ngôn ngữ chúng ta là từ Hán Việt và Từ điển của Đào Duy Anh trang 390 và trang 438 có ghi :

Lãng: a, sóng b, phóng túng không có gì bó buộc.

Mạn: a, tràn đầy b, không giới hạn, không biết tự kiềm chế.

Như vậy nghĩa đen của chữ "lãng mạn" là sóng tràn lan. Nhưng sóng là hình ảnh của sự bất định, lưu chảy cho nên lãng mạn trong ý nghĩa tượng trương đó là sự phóng túng, gạt bỏ mọi câu thúc của luân lý, của phong tục, của xã hội để thể hiện con người cá thể và tự do.

TÍNH LÃNG MẠN TRONG MỘT SỐ LĨNH VỰC

Phải nói rằng "lãng mạn' được thấy sử dụng không chỉ trong văn học cũng như nghệ thuật mà nó còn có trong cả lĩnh vực toán học, kinh tế và triết học. Chẳng hạn như nhà toán học người Nga N.L Kovantxov đã có cuốn sách: "Toán học và chất lãng mạn" được rất nhiều người ưa thích. Còn nhà triết học Bonchenski có cuốn "Triết học Tây phương hiện tại" và ông đã viết "Đây là phong trào đa dạng khó mà xác định. Nhưng ta có thể nói mà không sợ quá giản lược rằng những sắc thái chính yếu của nó là tán dương đời sống tâm linh, được gợi lên nhằm chống lại chủ thuyết cơ giới. Rõ ràng các nghệ sĩ đã cự tuyệt tính chất cằn cỗi của khuôn hình thế giới khoa học., họ nổi lên chống lại khoa học thuần túy bằng cách nêu cao cảm xúc đời sống và tôn giáo. Đồng thời họ xác quyết rằng có những ngã đường khác tiến đến thực tại ngoài con đường khoa học"

Và như thế trong lãnh vực triết học, chủ nghĩa lãng mạn nhằm chống lại sự súng bái, tuyệt đối hóa vai trò của khoa học. Lãng mạn đã xác định đời sống tâm hồn và cảm xúc con người, đồng thời xác tín rằng ngoài chân lý khoa học, con người còn có những chân lý khác.

Tiếp theo kỳ sau: "TÍNH LÃNG MẠN TRONG VĂN HỌC VÀ VỚI NHỮNG NGƯỜI VIẾT BLOG"

Andi Nguyễn Ánh Nhật