Thứ Năm, 20 tháng 6, 2013

Thơ với mùa thi!


Con gái cưng!(Bên phải)
Mùa thi đại học của tất cả con em chúng ta đang tới và chú nhóc GIA BẢO của tôi cũng chuẩn bị đi thi vào Đại học năm nay. Thời nay đa phần con em chúng ta đều được đi thi đại học cả, chứ không phải như ngày xưa…rất hiếm. Chẳng hạn làng tôi thuở ấy, chỉ có một mình tôi “Tấp tễnh người đi tớ cũng đi. Cũng lều, cũng chõng, cũng vô thi”
Nhưng mùa thi năm nay đến, nghĩ thấy con mình ngày đêm miệt mài ôn học mà cảm thấy lo :
“Cô chiêu, cậu ấm đi thi
Lo lên lo xuống…, lo gì cho xong?”
Và nói đến thi cử tất nhiên là nói đến chuyện “Trượt và Đỗ”, xét cho cùng đó cũng là chuyện thường tình trong học tập. Ai đi học là cũng phải có thi cử, mà có thi cử thì có đỗ  và trượt.
Nhưng nếu trượt là biết người biết ta và cũng nên biết chấp nhận thất bại, biết nỗ lực cố gắng cho kỳ thi sau. Đó cũng là điều quan trọng để động viên tinh thần và giúp cho con em mình có được thành công thực sự trong tương lai.
Chúng ta là bậc phụ huynh của tất cả con em, thời gian này hãy luôn sát cánh bên con em mình để hiểu và cổ vũ. Đó cũng là một động lực lớn khiến cho các sĩ tử thấy cố gắng hơn và đỡ áp lực hơn.
Chúc mọi con em chúng ta đều có được một kỳ thi tốt đẹp nhất. 
Thi và Thơ
 
                              Văn Miếu Quốc Tử Giám  
Ở đời ai cũng đều có những lần thi, như thi kiểm tra học kỳ, thi chuyển cấp, rồi có thể thi lên ở bậc cao hơn là đại học hoặc sau này là những bậc cấp khác nữa như thạc sĩ, tiến sỹ. 
Với lịch sử thi cử qua 938 năm của người Việt Nam ta, tính từ lần đầu tiên được bắt đầu tổ chức vào năm 1075 dưới triều Lý Nhân Tông cho đến nay thì bao giờ yếu tố trượt đỗ luôn được người dân An Nam quan tâm hàng đầu. (Xin nói thêm về vị vua Lý Nhân Tông, ông luôn đề cao sự “Học” và tôn vinh những người tài, đó là năm 1076 ông đã cho lập trường Quốc Tử Giám như là trường Đại học đầu tiên ở Việt Nam. Và năm 1484 ông đã cho dựng 82 bia Tiến sỹ Nho học đỗ đại khoa tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, lưu danh 1.306 vị đỗ Tiến sỹ trong 82 kỳ thi trải gần 300 năm (từ 1442 -1779)

Chỉ có thể là "Nhất quỷ, nhì Ma"
Từ ngàn xưa, đối với người đàn ông Việt, chuyện đỗ đạt công danh được coi quan trọng hơn chuyện đi ….lấy vợ. Ai thi đỗ gọi là “Đại đăng khoa”, còn chuyện lấy vợ tuy là chuyện lớn, chuyện hệ trọng của đời người, nhưng cũng chỉ là ….. “Tiểu đăng khoa” mà thôi. Do vậy từ lâu đã có câu: “Anh chưa thi đỗ là chưa….động phòng” hoặc “Mùa thi sắp tới em thơ, cái hôn âu yếm xin chờ năm sau”.  
Còn thi cử trong thơ ca? Việt Nam là dân tộc yêu thích thi ca và thơ ca đã nảy sinh ra từ môi trường sống cụ thể và đã góp phần nâng cao chất lượng sống của con người Việt Nam! Bởi thế đề tài thi cử đã từ lâu đã có trong thơ, là nguồn cảm hứng được người Việt khai thác rất sớm và nay chưa cạn.
Cách đây gần 200 năm, đại thi hào Nguyễn Du từng viết về con đường công danh và đỗ đạt của Kim Trọng và Vương Quang trong “Truyện Kiều” (2860): 
“Vương, Kim cùng chiếm bảng xuân một ngày
Cửa trời rộng mở đường mây
Hoa chào ngõ hạnh hương bay dặm phần
Chàng Vương nhớ đến xa gần
Sang nhà Chung lão tạ ân chu tuyền”. 
Còn như Nguyễn Bính, là tác giả từng nỗi tiếng lãng mạn, là người có một tâm hồn hết sức nhạy cảm: “Hôm qua em đi tỉnh về. Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều” của mảnh đất Vụ Bản, thành Nam. Sinh thời khi ông được cha mình, một nhà nho cuối mùa thi khoa cử phong kiến xưa kể lại cảnh ông Nghè, ông Trạng vinh quy, cho nên việc trái tim của chàng thi sĩ chân quê  này trong “Quan Trạng” đã làm nô nức xóm làng sự đỗ đạt thành Trạng của một người được đưa rước về, kể cũng không có gì là lạ: 
Quan Trạng đi bốn lọng vàng,
Cờ thêu tám lá qua làng Trang Nghiêm.
Mọi người hớn hở ra xem,
Chỉ duy có một cô em chạnh buồn.
Từ ngày cô chửa thành hôn,
Từ ngày anh khoá hãy còn hàn vi.
Thế rồi vua mở khoa thi,
Thế rồi quan Trạng vinh quy qua làng... 
Vần thơ của Nguyễn Bính thật đẹp, đọc như thấy có nhạc, có trống, có cờ xí phần phật, "có một cô em chạnh buồn"... đón đưa người vinh quy về  bái tổ. Niềm vui của  ngày “công thành danh tọa” trong thơ Nguyễn Bính thật là lớn, được dân làng rước kiệu quan Trạng đi vòng quanh làng cùng với đoàn tuỳ tùng, cờ xí, võng lọng trông rất uy nghi..
Nhưng có phải ngày xưa thi đỗ là số ít, còn số đông là trượt nhiều?. Chuyện ấy ta chưa bàn, nhưng thi cử ngày xưa là một biện pháp để lựa chọn người có khả năng, học vấn, tri thức rộng để…. làm quan cho các cơ quan của từ triều đình cho đến các phủ, huyện.
Những dòng thơ trên “tiêu biểu” là nguồn xúc vui mừng cho những người đỗ đạt thời phong kiến. Còn thơ trong nỗi niềm thi trượt? Chúng ta hãy nhìn lại trên diễn đàn thơ ca Việt Nam, thơ của cảm xúc buồn thi rớt thì nhiều, còn thơ được viết với xúc cảm tràn trề hạnh phúc khi thi đậu là có vẻ …. ít hơn (!?). Vì sao vậy? Phải chăng niềm xúc cảm trong sự hân hoan….thi đậu lại không là nguồn cảm hứng của thơ ca? Có đấy nhưng ít hơn mà thôi, bởi người Việt muôn đời luôn sợ người phàm cho mình... khoe khoang
Còn nói đến thơ “thi trượt”, chắc có lẽ ai cũng biết Tú Xương (tên thật Trần Tế Xương) là ông hoàng của đề tài này. Và nhắc đến Tú Xương, là người ta không chỉ biết ông nổi tiếng với thơ trào phúng, thơ châm biếm, mà thơ nào cũng thật là đặc sắc. Ngoài ra người ta biết ông chưa phải “thi hoài ngàn năm”, nhưng đã trải qua 8 lần thi tú tài, đó cũng là con số kỷ lục mà hầu như cho đến bây giờ chưa có ai phá được. Với chuyện thi cử ông thật là lận đận long đong, một ông vua không ngai trong việc thi cử. So với nhiều ông tú ngày xưa quả thật Tú Xương là người lận đận hơn hết thảy. Thương vợ đã lo cho mình thi cử Tú Xương viết: 
Quanh năm buôn bán ở mom sông.
Nuôi đủ năm con với một chồng 
Ông Tú không phải là người học dở  song có lẽ chắc do chế độ thi cử lạc lậu, quan trường “ậm ọc” hồi ấy, rồi cũng có “học tài thi phận” nên ông đã thi tú tài đến tám lần mới đậu. Biết chắc thi đậu tú tài cũng chưa chắc làm được quan, song trong thi cử có lần ông Tú than: “Thi không ăn ớt thế mà mà cay” (Hễ mai tớ hỏng) 
hoặc có lúc khi thi hỏng ông não lòng đến tận tim gan : 
“Bụng buồn còn muốn nói năng chi
Đệ nhất buồn là cái thi hỏng” (Buồn thi hỏng) 
Không chỉ có thơ, Tú Xương ngày xưa còn có “Phú hỏng khoa thi Canh Tý” nổi tiếng: “Thế mới biết học tài thi phận, miệng đàn bà con trẻ nói vậy mà thiêng; Nào ai ngờ chữ tốt văn hay, tài bảng nhãn thám hoa lỡ ra cũng hỏng” rồi “Kẻ đến sáng văn còn được chấm, bảng cót nghênh ngang; Người ngồi khuya tên hãy được vào, áo dài lụng thụng. Thi là thế, học hành là thế, trò chuyện cùng ai ? Người một nơi, hồn phách một nơi, than thân với bóng.
Thơ thi cử và sinh viên 
Chuyện thi cử đối với tôi hình như đã qua hơn 20 năm, cuộc sống hiện tại của tôi chỉ còn là thách thức, lo toan nhiều thứ chứ không phải đèn sách thi cử như thời còn là học sinh, sinh viên ngày xưa. Nhưng đó là một khoảng thời gian không có ai có được hai lần trong đời, một bức tranh nhiều màu sắc tự nhiên, không có gán ghép, nhưng “hiệu ứng tuổi trẻ” đã làm nên một bức tranh đẹp và nên thơ.
Lứa tuổi học sinh, người ta nói: “nhất quỷ nhì ma, thứ ba học trò” quả không sai, bởi không biết có phải vì để giải nhiệt mùa thi hay không mà lứa tuổi này có những câu thơ: 
“Học cho lắm cũng ăn mắm với cá
Học tà tà cũng ăn cà với mắm
Học cho lắm cũng đi tắm cởi truồng
Học luồn xuồn cũng cởi truồng đi tắm” 
Hay: 
“Vạn sự khởi đầu nan, gian nan bắt đầu nản
Có công mài sắt có ngày….chai tay”
                                   Bảo bối thường gặp!
Chao ôi! Vậy còn ở sinh viên? Thi cử của sinh viên ngày nay chắc cũng có chút giống ít nhiều so với chúng tôi thuở trước. Bởi tuổi trè bao giờ cũng đầy năng động, ngẫu hứng “nhập đồng” và thích làm thơ con cóc. Mỗi sinh viên đều có riêng mình bản dựng "nháp thơ" trong mỗi kỳ thi. Rồi không biết bao nhiêu lần “truyền nhau” và “xử lý” mà đã có một kho tư liệu khổng lồ “Thi và thơ” trong giới sinh viên: 
“Đệ nhất buồn cái hỏng thi
Tú xương còn rớt huống chi là mình” 
Một “câu thơ chế” khi đọc xong là ai cũng có thể tìm lại cho mình những cảm xúc trẻ trung căng tròn, pha trộn sự lạc quan hiếm thấy của một thời sinh viên từng có
Ở sinh viên dòng “thơ chế” hầu như thường trực. Thơ của một tác giả chân chính nào, hay nhà thơ nỗi tiếng nào khác, cũng đều có thể thuộc về tay của mấy gã sinh viên lười học, nhưng hài hước hóm hỉnh hả hê. Chẳng hạn như bài thơ “Qua đèo ngang” của Bà huyện Thanh Quan được "chế lại" đầy vui nhộn và đã mang lại tiếng cười sảng khoái cho các sĩ tử:: 
“Bước tới Đèo Ngang bong xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông rợ mấy nhà
Nhớ đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Dừng chân đứng lại trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta” 
Thành: 
“Bước tới trường thi đủ mánh phòng
Lý, Văn dưới áo, Hóa bên hông
Lom khom giở quẻ tiêu vài chú
Khám xét thu phao, lượm mấy chồng
Hết “thuốc” đau long cô mếu máo
Tiếc bài, đớ miệng hỏi cầu mong
Tại ai nên nổi bài để trống
Kết quả trời ơi! Không với không” 
Tôi vẫn còn nhớ không chỉ riêng ở trường tôi học khi xưa mà sinh viên các khóa ở mọi trường khác đều rất ngại dùng từ “trượt” trong thi cử (Gọi "rớt" như thế không phải là sinh viên chăng!?). Bởi thế chúng tôi những sinh viên nam thường nói với nhau trong những lần thi: là “Đi die rồi!”,  là “chưa qua”, là “bị kẹt rồi” hoặc “bị out”,còn sinh viên nữ: “Đã đậu cành mềm”, hay “đã đậu cành me” v.v.v. Có lẽ họ rất sợ nghe từ “trượt” là có cảm giác gảy đổ, tan nát nỗi lòng bi ai (!?). Bởi ngay từ khi đi thi ai cũng từng phải trải qua những phút giây: 
“Giám thị nhìn em, giám thị cười
Em nhìn giám thị nước mắt rơi” 
Chuyện thi cử của sinh viên là một nỗi khổ “không chỉ riêng ai” (!?), và có phải vậy không mà đề tài này thường xuyên xuất hiện trong thơ “con cóc” của giới này: 
“Nghĩ đi ngẫm lại mới thấy
Vào kỳ thi ai cũng thấy mình bé nhỏ lạ thường
Kiến thức thì bao la, còn giám thị vĩ đại
Nhưng thời gian là tia chớp …khó làm sao” 
                              Những Thiên thần áo trắng
Lẽ thường tình của con người là ai cũng cố gắng xoay xở để đạt được mục đích của mình. Sinh viên cũng vậy, họ có nhiều căn bệnh trầm kha và thường xuyên giống như bệnh ung thư thường gặp trong phim Hàn Quốc, đó là bệnh lười học. Rồi để thi đạt thì phải tìm mọi cách xoay xở, không mang theo tài liệu thì cũng ngó tới ngó lui để hy vọng một điều gì đó! Bởi vậy có thơ rằng: 
“Có bệnh…thì vái tứ phương
Làm bài hổng được…bát phương ngó liền” 
Hoặc: 
“Đi thi anh đã dặn dò
“Phao” quay không trúng thì chờ giấy quăng
Bao giờ giám thị quay ra
Bàn trên để ngỏ, là ta….”cóp” liền. 
Thậm chí nhiều sinh viên có tư tưởng "lớn" nhại câu thơ của người đời “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt, còn hơn buồn le lói suốt trăm năm” 
thành :  
“Thà một phút lật bài….rùi bị bắt
Còn hơn ngồi cắn bút ..giết thời gian!”
                               “Cô chiêu, cậu ấm đi thi
                       Lo lên lo xuống…, lo gì cho xong?”
Ngày xưa Tú Xương thi trượt rồi buồn làm thơ, nhưng ngày nay những sĩ tử là con cháu của ông lại có vẻ lạc quan hơn nhiều, bởi từng có nhiều cô cậu nói: “Không thi lại, không phải là sinh viên!?” 
“Trăm năm Kiều vẫn là Kiều
Sinh viên thi lại là điều tất nhiên” 
Sinh viên là thành phần tri thức, nhưng với thi cử lại có một “chân lý cù nhày”. Ngày còn là sinh viên, tôi vẫn còn nhớ anh bạn ở cùng phòng có treo câu nói nỗi tiếng “Học, học nữa, học mãi” (Lenin) ngay ở bên gường ngủ. Tưởng vậy là hay, là một sinh viên cần mẫn, nhưng nhìn sang đối diện cậu sinh viên này lại ghi "ngược đời “Thi, thi nữa, thi mãi”. Hết biết!
Với các sinh viên nam đôi khi có ảo tưởng kỳ thi là cơ hội để "anh hùng cứu mỹ nhân", cứ nghĩ "trồng cây sẽ có ngày hái quả" nên tận tình chỉ dạy cho các nữ sinh viên, thậm chí chỉ bài trong lúc thi, hy vọng nàng sẽ "xúc động đậy" mà lại cảm thương chàng!. Nhưng "Xưa rồi Diễm ơi!", điều này đâu có còn tồn tại trong giới sinh viên của thế kỷ 21 này nữa!  Bởi vậy có thơ rằng: 
“Khi thi chàng cố ngồi gần
Ngó ngang liếc dọc, đưa bài cho em
Thi xong ….em có người chờ
Còn chàng …ở lại, ngồi chờ thanh tra” 
Có khi còn tệ hại hơn: 
“Công anh sớm tối chỉ bài
Nàng xong tốt nghiệp ….nói lời gút bai” (good bye) 
Nguyên bản: 
“Công anh bắt tép nuôi cò
Cò ăn cò béo, cò dò lên cây”. 
Vừa qua, đã có gần một triệu thí sinh trên cả nước đã hoàn thành kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Nay trước kì thi quan trọng vào các trường đại học và cao đẵng sắp tới, trên đây tôi chỉ "giới thiệu" một trong số ít “kho tàng thơ” của học sinh, sinh viên với mùa thi. Và cuối cùng bài viết ngắn này không mục đích gì khác hơn là chỉ để mục đích giải tỏa căng thẳng cho các sĩ tử mà thôi. 
Andi Nguyễn Ánh Nhật


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Hot girl Viet Nam Click Here
Hot girl in the world Click Here